Afstandsverklaring niet meer mogelijk

Met de collectieve pensioenregeling biedt u uw medewerkers een uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarde. Er zijn echter medewerkers die in het verleden de keuze maakten niet deel te nemen. Dit deden zij door middel van een afstandsverklaring. Hier zitten echter haken en ogen aan. Wij adviseren u deze medewerkers hier op te attenderen. Onze specialisten in pensioencommunicatie kunnen u hierbij helpen.

Geen aanvullend pensioen opbouwen door afstandsverklaring

Wanneer een medewerker door middel van een afstandsverklaring aan heeft gegeven dat hij of zij niet deel wenste te nemen aan de pensioenregeling, wordt door hem of haar geen aanvullend pensioen opgebouwd. Dit heeft echter ook gevolgen voor de eventuele partner en kinderen (nabestaandenpensioen). Daarom moest, indien aanwezig, de partner ook altijd meegetekend hebben op de afstandsverklaring. 

Deelname verplicht stellen

Deelname aan de pensioenregeling wordt tegenwoordig verplicht gesteld. Er is geen ruimte voor afstand doen, tenzij een medewerker door de Sociale Verzekeringsbank als gemoedsbezwaarde wordt erkend. Een goede zaak, want door de mogelijkheid te bieden een afstandsverklaring te tekenen, kunnen op de langere termijn conflicten ontstaan. Bovendien is de kans groot dat de (nabestaande van een) medewerker later met een inkomensgat te maken krijgt. Omwille van onderstaande 3 punten hanteren pensioenuitvoerders en werkgevers het beleid om deelname verplicht te stellen en dit op te nemen in de Uitvoeringsovereenkomst.

1. Inkomensgat nabestaanden

Het ontbreken van een nabestaandenpensioen door een afstandsverklaring wanneer een medewerker voortijdig komt te overlijden, zorgt vooral voor problemen. De nabestaande geeft bijvoorbeeld aan dat hij of zij zich niet goed realiseerde waarvan afstand werd gedaan en om welke bedragen het precies ging. Het niet ontvangen van een levenslang nabestaandenpensioen kan in de praktijk al gauw oplopen tot enkele tonnen tot een miljoen als deze levenslange uitkering wordt gekapitaliseerd.

2. Jurisprudentie

Uit jurisprudentie blijken rechters hier ook gevoelig voor. De werkgever moet dan voor de rechter aantonen dat de medewerker bewust afstand heeft gedaan van de pensioenregeling.

• Kende de medewerker alle consequenties van het weigeren van de pensioenregeling (is kwalitatief en kwantitatief inzicht geboden)?
• Was de partner het hier ook volledig mee eens en realiseerde hij/zij zich ook goed waarvan eigenlijk afstand werd gedaan?
• Was de handtekening van de partner eigenlijk wel echt die van de partner (dus rechtsgeldig)?
• Heeft de werkgever jaarlijks gecheckt of de persoonlijke (gezins)situatie is gewijzigd (denk bijvoorbeeld aan geboorte, verlies baan van de partner etc.) waardoor men in de gewijzigde situatie wellicht tot andere inzichten zou zijn gekomen?

Als deze vragen niet overtuigend kunnen worden beantwoord, is in zo'n geval de werkgever aansprakelijk omdat de medewerker en partner niet voldoende zijn geïnformeerd. Dit betekent een hoge claim die de continuïteit van het bedrijf in gevaar kan brengen.

3. Wet Medische Keuringen

Verplichte deelname voorkomt ook het risico van antiselectie in het kader van de Wet Medische Keuringen (WMK). Deze wet bepaalt dat (door pensioenuitvoerders) geen gezondheidswaarborgen mogen worden gevraagd aan medewerkers. Daardoor zou het risico (kunnen) bestaan dat met name de medewerkers met een 'slechtere' gezondheid zich aanmelden voor overlijdensrisicodekkingen. De (collectieve) tarieven die de verzekeraar hanteert, zijn dan ook gebaseerd op het uitgangspunt dat iedereen deelneemt. 

Controle in het verleden getekende afstandsverklaringen

Stelde u in het verleden de deelname niet verplicht, dan adviseren wij u dringend de medewerkers te benaderen die een afstandsverklaring hebben getekend en hen te wijzen op de gevolgen van de keuze en de mogelijkheid om dit te heroverwegen. De verantwoordelijk ligt bij de werkgever. Indien gewenst willen wij de communicatie naar deze medewerkers ook op ons nemen. Wij ontvangen dan graag van u een overzicht van de desbetreffende medewerkers. 

WIA-excedentverzekering

Bovengenoemde punten zijn ook van toepassing op de WIA-excedentverzekering. Als een medewerker arbeidsongeschikt raakt, kan hij normaal gesproken rekenen op inkomenscompensatie. Dit geldt echter niet voor het deel van zijn salaris dat boven de WIA-loongrens ligt. Om te voorkomen dat medewerkers met een hoger inkomen te maken krijgen met een enorme inkomensterugval, biedt de WIA-excedentverzekering de oplossing.

Bij een WIA-excedentverzekering geldt er beperkte vrijwilligheid. Er is een deelnamegraad van toepassing of een minimaal aantal deelnemers vereist. Zeker 80% tot 90% van de medewerkers die in aanmerking komen moet deelnemen, maar 100% is het streven. Een medewerker met een inkomen boven de WIA-loongrens heeft weliswaar de mogelijkheid om een afstandsverklaring in te dienen, maar dit is niet verstandig en niet gewenst. Ook hier geldt dat het van belang is om medewerkers die in het verleden deze keuze gemaakt hebben jaarlijks te wijzen op de gevolgen van deze keuze.